عضویت ایران در هیات مدیره سازمان بین المللی کار و پرهیز از اجرای مقاوله نامه های بنیادین آن !!؟

از: کاظم فر ج الهی

عضویت ایران در هیات مدیره سازمان بین المللی کار  و  پرهیز از اجرای مقاوله نامه های بنیادین آن !!؟

کارگران می پرسند :

با توجه به عضویت ایران در هیات مدیره سازمان بین المللی کار چرا دولت از پذیرش و اجرای مقاوله نامه های بنیادین آن  سر باز می زند؟

    یکم )  گزارش خبرگزار ی ایرنا - 13/03/93-  به نقل از روابط عمومی وزارت تعاون کار و...: ایران  به عنوان عضو اصلی هیأت مدیره سازمان بین‌المللی کار انتخاب شد . محمدتقی   حسینی قائم‌ مقام وزیر تعاون،  کار و رفاه اجتماعی  ضمن بیان این که ایران برای دومین بار به عنوان عضو اصلی هیأت مدیره سازمان بین‌المللی کار انتخاب شد، اظهار داشت جمهوری اسلامی ایران در رأی گیری کنفرانس که روز ۱۲ خرداد ۱۳۹۳ در مقر سازمان بین‌المللی کار در ژنو برگزار گردید، از جانب گروه آسیا و اقیانوسیه مورد حمایت قرار گرفت و با رأی قاطع اعضا برای دومین بار به عنوان عضو اصلی هیأت مدیره این سازمان پذیرفته شد.

 

     دوم )  قائم‌مقام وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در امور بین‌الملل در همان گفتگو: با توجه به اختیار هیأت مدیره به عنوان نهاد اصلی تصمیم گیری در سازمان بین المللی کار و از جمله نقش نظارتی این سازمان در رابطه با اجرای مقاوله نامه‌های بنیادین، حضور کشورمان در جمع هیأت مدیره از اهمیت زیادی برخوردار بوده و در جهت‌دهی‌ها و تصمیمات سازمان بین‌المللی کار تأثیرگذار است. وی افزود: جمهوری اسلامی ایران در سازمان بین المللی کار نقش مهمی عهده دار است   و همکاری‌ گسترده‌ای با این سازمان دارد.

      سوم ) ایرنا 13/09/1393 همان گزارش:  اجلاس سالانه این سازمان در حال حاضر در جریان است و هیأت سه جانبه جمهوری اسلامی ایران متشکل از نمایندگان دولت، کارگران و کارفرمایان در این اجلاس حضور دارند ؛ وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، نیز هفته آینده در بخش نشست عالی‌رتبه این سازمان شرکت می‌کند. ... ربیعی در این سفر علاوه بر سخنرانی در مجمع عمومی کنفرانس با مدیرکل سازمان و تعدادی از وزرای کار کشورهای شرکت کننده نیز ملاقات خواهد کرد.

      چهارم )  قائم مقام وزیر در همان گفتگو اضافه کردند: در حال حاضر جمهوری اسلامی ایران ریاست گروه دولت و نیز گروه کشورهای عضو جنبش عدم این سازمان را برعهده دارد و علاوه بر ریاست جلسات این گروه‌ ها، مواضع گروه جنبش عدم تعهد را در کنفرانس نیز مطرح خواهد کرد.

    پنجم )    براساس مصوبه های این سازمان پیوستن به مقاوله نامه های بنیادین و اجرای آن ها برای همه ی اعضا الزامی است؛ مفاد مقاوله نامه های بنیادی و مقاوله نامه هایی که اعضا به آن ها می پیوندند نیز دقیقا به مثابه قوانین داخلی ان کشور ها محسوب شده وباید اجرایی شوند.

شرکت در انتخابات هیات رئیسه ی این سازمان ، این حضور و این سخنرانی ها و کسب این مقامات چه اهدافی را پیگیری می کند و چه منافعی بدنبال دارد؟ این رخدادها در مناسبات و روابط کار ایران، در قوانین و آیین نامه ها و در زندگی و سرنوشت کارگران ایرانی چگونه و تا چه حد اثر گذار است؟  

     نمایندگان دولت ایران، همان طور که در بالا آمد در حالی عضو اصلی هیات مدیره این سازمان هستند و معاون وزیر کار در حالی به یکی از مهمترین وظایف این هیات مدیره یعنی نظارت بر الحاقِ اعضا به مقاوله نامه های بنیادین و اجرایی کردن آن ها تاکید می کند که دولت جمهوری اسلامی ایران خود تا کنون به دو مقاوله نامه ی بنیادی شماره 87 و 98 که هردو مصوبه ی ژوئن سال 1948 هستند، نپیوسته است!  مقاوله نامه ی شماره 87 بر آزادی انجمن ها و حمایت از حق تشکل های صنفی  و  مقاوله نامه ی 98 بر اجرای اصول مربوط به حق تشکل و مذاکرات دسته جمعی تا کید و صراحت دارند. ایجاد و فعالیت انجمن ها و تشکل های مستقل کارگری - از جمله سندیکا ها و اتحادیه ها- در تعیین  حدودِ منافع و دفاع از حقوق اقتصادی و اجتماعی کارگران و یا به گفته ی دیگر در بهبود شرایط زندگی و موقعیت اجتماعی طبقه ی کارگر نقشی بسیار مهم و تعیین کننده دارد. تدوین و تصویب این دو مقاوله نامه که نتیجه ی تلاش ها و مبارزات طبقه کارگر در عرصه ی جهانی دردوره های  متعدد تاریخی بویژه سال های پایانی جنگ جهانی دوم  و سال های آغازین پس ازآن بوده است در واقع پاسخی جهانی بود  به یک ضرورت عینی و تاریخی جامعه ی بشری.  لازم است ابتدا توجه خوانندگان به چند فراز  کوتاه از این دو مقاوله نامه جلب شود و سپس نحوه و میزان اجرایی شدن آن را در قوانین و در عمل مورد ارزیابی قرار گیرد:

- " کارگران و کارفرمایان بدون هیچ گونه امتیاز می توانند برطبق تمایل خود و بدون اجازه ی قبلی اقدام به تشکیل سازمان هایی به میل خود نموده و یا به این سازمان ها بپیوندند به شرط این که اساسنامه های آن ها را رعایت کنند ".

- "سازمان های کارگران و کارفرمایان حق دارند اساسنامه و آیین نامه های خود را تدوین و نمایندگان خویش را آزادانه انتخاب و اداره ی امور و فعالیت خود را تنظیم و برنامه عملی خود را اعلام کنند". 

-  " مقامات دولتی باید از هرگونه مداخله ای که ممکن است این حق را محدود و یا مانع اعمال قانونی آن باشد خود داری کنند".

-  "قوانین هر کشور نباید به تصمیماتی که این مقاوله نامه پیش بینی می کند لطمه وارد آورد یا این که به نحوی اجرا گردد که چنین لطمه ای وارد شود".

-  " کارگران باید در مقابل اعمال ضد اتحادیه ای تبعیض آمیز در زمینه اشتغال از قبیل مشروط کردن استخدام به این که عضو یک اتحادیه نشود و یا از عضویت یک اتحادیه مستعفی گردد، از حمایت کافی برخوردار باشند" .

      در ایران اما تشکیل و فعالیت تشکل های کارگری بر اساس ماده 131 قانون کار باید الزاما در چارچوب آیین نامه ای صورت پذیرد که همین ماده قانون تدوین و تصویب آن را به عهده ی وزیرکار و هیات وزیران گذاشته است.

"آئین نامه چگونگی تشکیل ، حدود وظائف و اختیارات و چگونگی عملکرد انجمنهای صنفی و کانونهای مربوطه " که در 19/10/1374 تصویب و اجرایی و آخرین اصلاحیه آن در 08/08/1389 ابلاغ شده  در چهار فصل و بیست و پنج ماده تنظیم شده است. پیش از این در "وبلاگ کار در ایران" ، نگارنده در یادداشتی کوتاه به نقد و بررسی مختصر این آیین نامه پرداخته است و نیازی به تکرار آن نیست. در نوشته ی پیش رو  بدون وارد شدن به اصل موضوع و متن و آوردن مفاد این آیین نامه، فهرست وار به پاره ای از مواد آن اشاره می شود که اجرای آن ها در بیست سال گذشته موجب نقض صریح و آشکار مفاد این دو مقاوله نامه بوده است و همواره به مثابه سدی نفوذ ناپذیر و به ظاهر قانونی در راه تشکیل و فعالیت آزادانه ی تشکل های مستقل کارگری عمل کرده و موجب تضییع حقوق کارگران شده است.

الف) فصل اول، ماده 1 ؛ تناقض با مقاوله نامه شماره 111

ب) فصل دوم،  تبصره 4 ماده 2 و مواد 3-4-5 -6- 7-8-9 و10 ، همگی با دخالت آشکار دستگاه دولتی در ایجاد  تشکل ها و دخالت درتنظیم اساسنامه ی آن ها "مقاوله نامه شماره 87" را نقض می کنند .

ج) فصل سوم، مواد 11و 12؛ موجب دخالت در تنظیم اساسنامه ی تشکل ها  و اجبار به درج موارد خاصی در اساسنامه ها جهت به رسمیت شناختن شدن تشکل هاست؛ نقض صریح مقاوله نامه شماره 87 .

د) فصل سوم، ماده ی 15؛ ایجاد مانع در راه تشکیل و سلب آزادیِ ایجاد و فعالیت تشکل ها از طریق ندیده گرفتن حق تعدد  تشکل ها در یک حوزه یا منطقه و... . . نقض مقاوله نامه شماره 87.

ه) فصل سوم، مواد 18و 19؛ دخالت در انتخابات و مجمع عمومی تشکل ها. نقض مقاوله نامه شماره 87.

و)  فصل سوم، ماده 20؛ دخالت در انتخابات و اجبار به پذیرش نظارت دولتی. نقض مقاوله نامه شماره 87.

ز)  فصل چهارم، مواد 21 و 22 ؛ دخالت در امر همکاری و همگرایی تشکل ها و دخالت در ایجاد تشکل های سراسری؛ امری که فقط به تمایل اعضا، اهداف تشکل ها و ظرفیت های موجود در اساسنامه ها ارتباط دارد . نقض مقاوله نامه شماره 87.

ح) فصل چهارم، ماده 24. این ماده تشکل ها را مکلف می کند ساختار تشکیلات و اساسنامه های خود را منطبق با دستورات و آیین نامه دولتی تنظبم کنند. نقض بند دوم ماده 3 مقاوله نامه شماره 87

       با دقت در موارد گفته شده در بالا این پرسش مهم مطرح می شود که فلسفه ی وجودی این مقاوله نامه ها یعنی آزادی ایجاد و فعالیت مستقل تشکل ها (انجمن ها و اتحادیه ها) و نقش نظارتی سازمان بین المللی کار  که معاون وزیر در مصاحبه ها بر آن تاکید هم دارند، در ایران چگونه است  و در کجا دیده می شود؟

باید یاد آور شد که به دلیل وجود  همین تناقضات در قانون کار و آیین نامه ی اجرایی آن، تلاش های کارگران و فعالان صنفی برای ایجاد و فعالیت تشکل های مستقل و پر نفوذ کارگری- اتحادیه و سندیکا- با مانع مواجه شده و تا امروز نتوانسته است به بار بنشیند. در همین راستا، تلاش ها و مبارزات و شکایت کارگران فعال در امور صنفی به سازمان بین المللی کار، پس از سال ها،در اسفند 1383 به امضای تفاهم نامه ای در تهران منجر شد که امضای نمایندگان منطقه ای سازمان بین المللی کار، کارشناسان و نمایندگان وزارت کار ایران و برخی نمایندگان تشکل های رسمی کارگری در پای آن دیده می شد. به موجب این تفاهم نامه دولت ایران و وزارت کار  متعهد شده اند موانع موجود را بر طرف  و مقاوله نامه های 87 و 98  را اجرایی کنند . امری که هنوز روی کاغذ باقی مانده و وباحضور نمایندگان دولت ایران در دو دوره ی متوالی در جایگاه عالی هیات رئیسه ی این سازمان هیچ تغییر و اقدامی رخ ننموده است.